Jak efektywnie redukować przebarwienia pozapalne – najlepsze metody

Zaburzenia koloru skóry powstają u kobiet i mężczyzn w różnym wieku. Przyczyn nierównomiernego rozłożenia nadmiernej ilości barwnika jest wiele, w tym stany zapalne towarzyszące rozmaitym schorzeniom lub wywołane przez czynniki zewnętrzne. Wyjaśniamy, czym dokładnie są przebarwienia pozapalne i jakie metody stosuje się do ich usuwania!

Czym są i jak powstają przebarwienia pozapalne na twarzy i ciele?

Zmiany pigmentacyjne to wszelkie punkty oraz mniejsze i większe plamy pojawiające się na różnych obszarach ciała, ale głównie na twarzy, szyi, dekolcie, ramionach i powierzchni dłoni. Jeśli mają one odcień ciemniejszy od naturalnego fototypu skóry, są to hiperpigmentacje, czyli przebarwienia, które stanowią skupisko nadmiernej ilości melaniny (barwnika skóry). Natomiast te jaśniejsze określa się jako odbarwienia, które wynikają z lokalnego deficytu pigmentu.

Różnego rodzaju przebarwienia na skórze dzieli się głównie pod względem przyczyn ich powstawania. Te, które tworzą się na skutek wcześniej toczącego się stanu zapalnego, noszą nazwę przebarwień pozapalnych czy też PIH (postinflammatory hiperpigmentation). Wyglądem mogą one nie różnić się od innych zmian barwnikowych, np. plam soczewicowatych związanych z nadmiarem promieniowania UV i starszym wiekiem czy melasmy (ostudy) o podłożu hormonalnym. Istotna różnica wynika z głównego czynnika odpowiedzialnego za nadreaktywność komórek barwnikowych, ich zwiększoną wrażliwość lub nierównomierne rozłożenie pigmentu w skórze.

Związek stanu zapalnego z gromadzeniem się melaniny

Największe pokłady komórek barwnikowych (melanocytów) znajdują się w warstwie podstawnej naskórka. Są one odpowiedzialne za wydzielanie grupy pigmentów noszących wspólną nazwę – melanina. W zależności od proporcji stężeń poszczególnych barwników wymienia się różne, genetycznie uwarunkowane fototypy skóry. Aktywność melanocytów nie jest jednak stała. Wytwarzają one pigment w zwiększonej ilości pod wpływem wielu bodźców zagrażających głębszym warstwom skóry. Produkcja melaniny jest więc formą reakcji obronnej, głównie ze względu na nadmierną ekspozycję na słońce – pigment pochłania i rozprasza promienie, zmniejsza też negatywny wpływ na tkanki reaktywnych form tlenu (wolnych rodników).

Zaburzenia pigmentacji są powszechne. Najczęstszym powodem ich powstawania jest promieniowanie słoneczne, ale też stany zapalne i mechaniczne uszkodzenia skóry, które również powodują napływ przeciwciał odpornościowych i czynników naprawczych. Zapalenie toczące się w obrębie tkanek skutkuje nadmierną reaktywnością melanocytów. Ma też wpływ na proces metabolizmu i migracji komórek skóry. Oznacza to, że przebarwienia pozapalne tworzą się na skutek zarówno zmian w obrębie skóry właściwej, jak i naskórka – mogą być głębokie oraz płytkie. Nie potrzeba więc bodźca wpływającego na powierzchnię skóry. Przebarwienia pojawiają się też w następstwie stanów zapalnych, które istotnie zwiększają wrażliwość komórek barwnikowych.

Co może odpowiadać za przebarwienia pozapalne skóry – czynniki egzo i endogenne

Lista czynników, którym może towarzyszyć stan zapalny, jest bardzo długa i obejmuje zarówno te endogenne (wewnętrzne), jak i egzogenne (zewnętrzne). Za zapalenie skóry pochodzenia ustrojowego, które przyczynia się do zmian pigmentacyjnych, mogą odpowiadać zwłaszcza choroby dermatologiczne o podłożu genetycznym i środowiskowym, np.:

• atopowe zapalenie skóry,
• łuszczyca,
• toczeń rumieniowaty,
• wyprysk,
• liszaj płaski,
• twardzina.

Przebarwienia pozapalne pojawiają się również jako powikłanie większości rodzajów trądziku pospolitego. Zmiany trądzikowe rozwijają się w następstwie predyspozycji genetycznych, kolonizacji bakterii i niewłaściwego sposobu pielęgnacji. Zwykle towarzyszy im lokalny stan zapalny. Potrądzikowe zaburzenia kolorytu skóry często stanowią otoczkę nieestetycznych blizn.

Przebarwienia mogą mieć także przyczyny zewnątrzpochodne. Pojawiają się na skutek, np.:

• wszelkich mechanicznych urazów, takich jak otarcia, skaleczenia, stłuczenia, zadrapania, przecięcia i oparzenia;
• ukąszeń owadów;
• reakcji alergicznych;
• powikłań po zabiegach naruszających skórę.

Na czym polega terapia zmian barwnikowych?

Leczenie schorzenia generującego stan zapalny jest podstawą przy usuwaniu i zapobieganiu powstawania kolejnych zmian pigmentacyjnych. Warto też wiedzieć, że przebarwienia PIH powodują problemy skórne nawet po wykluczeniu ich przyczyny. Często nadreaktywność melanocytów i związane z tym objawy utrzymują się ponad rok. Zauważając na swojej skórze przebarwienia brązowe, beżowe lub brunatne najlepiej więc skonsultować się z dermatologiem, który na podstawie przyczyn i zaawansowania problemu wskaże właściwe sposoby na przebarwienia.

Skuteczne leczenie przebarwień jest jak najbardziej możliwe. Terapia powinna być kompleksowa. Niekiedy wystarcza pielęgnacja skóry – nadmiar pigmentu złuszcza się naturalnie na drodze procesów keratynizacji, zwłaszcza jeśli zapewnimy skórze optymalne warunki do regeneracji. Do usuwania przebarwień stosuje się też specjalne preparaty (maści, kremy, żele) oraz zabiegi z zakresu kosmetologii i medycyny estetycznej.

Czy można samodzielnie rozjaśnić przebarwienia?

Zmiany barwnikowe można nieco rozjaśnić, a te płytkie usunąć dzięki pielęgnacji skóry przy użyciu specjalnych preparatów spowalniających melanogenezę i/lub złuszczających naskórek. Zwykle zawierają składniki , takie jak m.in.:

• kwasy AHA,
• kwas azelainowy,
• kwas salicylowy,
• retinol,
• kwas kojowy,
• witaminę C,
• niacynamid,
• umbeliferon,
• hydrochinon.

Zastosowanie peelingów chemicznych do wyrównania kolorytu skóry i redukcji blizn

Samodzielnie wykonywane peelingi złuszczają tylko wierzchnią warstwę naskórka. Ponadto niewłaściwe i zbyt intensywne mogą przyczyniać się do ciemnienia przebarwień. Bezpieczniejsze i dające lepsze efekty są profesjonalne peelingi chemiczne. W zależności od głębokości i rozległości zmiany barwnikowej stosuje się różne substancje docierające do wybranych warstw skóry. Prawidłowo zrobiony peeling może znacznie zmniejszyć widoczność przebarwień, a także spłycić i zmiękczyć blizny, ujędrnić skórę i dodać jej blasku.

Laserowe usuwanie pozapalnych przebarwień skóry – jak laser rozbija barwnik?

Dużą skuteczność w walce z przebarwieniami wykazują zabiegi z użyciem laserów. Stosuje się różne urządzenia, w zależności od indywidualnych potrzeb – najczęściej lasery frakcyjne CO2 lub tulowe. Procedura polega na naświetlaniu wybranego obszaru wiązką światła o częstotliwości wykazującej powinowactwo do barwnika. Energia zostaje pochłonięta przez melaninę, która zostaje rozbita na mikrofrakcje pod wpływem wzrostu temperatury. Laseroterapia może nie tylko usunąć przebarwienia, ale też poprawić ogólny stan skóry.

Mezoterapia mikroigłowa na brązowe plamy skórne

Kolejnym zabiegiem służącym do przyspieszenia regeneracji skóry jest mezoterapia. W formie igłowej polega ona na wprowadzaniu substancji o różnych właściwościach do głębszych warstw skóry. Natomiast mezoterapia mikroigłowa skupia się na wierzchnich tkankach, gdzie pod wpływem serii mikronakłuć dochodzi do stymulacji przebudowy skóry. Kontrolowane mikrourazy pobudzają fibroblasty do produkcji nowego kolagenu i elastyny. Jednocześnie w czasie nakłuwania stosuje się indywidualnie dobrane preparaty kosmetyczne, które docierają głębiej przez gęsto rozłożone mikrokanaliki w skórze. Efektami serii zabiegów są m.in. poprawa kolorytu skóry, naturalna promienność, subtelne napięcie i rozjaśnienie przebarwień.

Czy można zapobiegać powstawaniu nowych zmian? Pielęgnacja i ochrona

Wiedząc, czym są przebarwienia pozapalne, w pewnym stopniu można ich uniknąć. Największy wpływ mamy na przebarwienia po trądziku – schorzenie to wymaga systematycznej pielęgnacji skóry. Wyciskanie krost, narażanie skóry na zanieczyszczenia, brak związków nawilżających czy nawet niezdrowa dieta mogą potęgować reakcje zapalne. Warto więc odpowiednio pielęgnować skórę, co może zmniejszyć ryzyko pojawienia się ciemnych plamek.

Przebarwienia pozapalne mogą pojawić się w następstwie innych schorzeń, na które mamy mniejszy wpływ, ale również w takich przypadkach ważna jest troskliwa pielęgnacja skóry oraz jej ochrona przeciwsłoneczna. Osoby podatne na tworzenie się zmian pigmentacyjnych na co dzień powinny stosować kremy z wysokim filtrem UV.

Źródła:

1. Dąbrowska D.: Zastosowanie kwasów owocowych w leczeniu zmian trądzikowych i potrądzikowych. Badania i Rozwój Młodych Naukowców w Polsce Choroby, s. 60-72. https://www.researchgate.net/profile/Grazyna-Adler/publication/316885374_Characteristics_and_role_of_Toll-like_receptors_in_Crohn’s_disease/links/591639f10f7e9b70f49dc389/Characteristics-and-role-of-Toll-like-receptors-in-Crohns-disease.pdf#page=66
2. Engler-Jastrzębska M., Kamm A.: Molekularne podstawy pigmentacji skóry. Etiologia i profilaktyka hiperpigmentacji. Kosmetologia Estetyczna 3 / 2019 / vol. 8. http://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/06/ke2019.3-1.pdf
3. Kapucińska A., Nowak I.: Zastosowanie kwasów organicznych w terapii trądziku i przebarwień skóry. Postępy Hig. Med. Dosw. 2015; 69 : 374-383. https://phmd.pl/resources/html/article/details?id=141749&language=pl
4. Kilian-Pięta E., Hoppe M.: Wpływ melanogenezy na powstawanie przebarwień. Kosmetologia Estetyczna. 4 / 2019 / vol. 8. https://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/08/ke2019.4-2.pdf
5. Olender J.: Zastosowanie wybranych peelingów chemicznych w redukcji przebarwień. https://novaosvita.com/wp-content/uploads/2021/12/IntWorldScProc-Kyiv-Nov2021.pdf#page=179
6. Sadowska A., Kamm A.: Sposoby zapobiegania i niwelowania hiperpigmentacji skóry twarzy w gabinecie kosmetologicznym. Ocena aktualnego stanu wiedzy społeczeństwa. Kosmetologia i Medycyna Estetyczna 4 / 2020 / vol. 9. http://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/06/ke2019.3-1.pdfhttps://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2020/08/ke-2020-04-eng-kamm-sposoby-zapobiegania-i-niwelowania-hiperpigmentacji-sk%C3%B3ry-twarzy.pdf