4 min
W skórze człowieka znajduje się ok. 4 miliony gruczołów potowych. Jednym z obszarów, na którym jest ich najwięcej, są dłonie. Naturalne jest więc, że często stają się one wilgotne. Zdarza się jednak, że potliwość jest tak intensywna, że utrudnia codzienne funkcjonowanie. Co odpowiada za nadpotliwość dłoni i jak można pozbyć się tego problemu? Dowiedz się więcej na ten temat!
Po co się pocimy i kiedy mowa o nadpotliwości?
Pot jest bezbarwną, bezwonną hipotoniczną wydzieliną składającą się głównie z wody. Wydzielany jest on przez przydatki skóry – gruczoły apokrynowe, ekrynowe i apoepokrynowe (mieszane). Najwięcej jest ich w okolicy pach, dłoni i stóp a także na czole, policzkach i sferach intymnych.
Głównym zadaniem potu jest regulacja temperatury ciała, ale stanowi on również ważny składnik płaszcza hydrolipidowego. Naturalne jest więc, że ciało cały czas się poci. . W warunkach optymalnych, bez wpływu czynników zewnętrznych, jednocześnie pracuje ok. 5% gruczołów, dlatego nie zauważamy pocenia. Inaczej staje się w wyniku zmiany temperatury otoczenia, emocji czy wysiłku fizycznego. Wówczas aktywność gruczołów potowych wzrasta. Wciąż jednak jest to normalne zjawisko fizjologiczne.
O nadmiernej potliwości (hiperdydrozie, łac. hyperhidrosis) mówimy wówczas, gdy ilość wydzielanego potu przekracza zapotrzebowanie organizmu, tj. pocimy się pomimo zachowania właściwej temperatury, bez wyraźnej przyczyny. Nadmierne pocenie może dotyczyć całego ciała lub wybranych obszarów. Najczęstszym problemem jest nadpotliwość dłoni a także stóp i pach.
Jakie są najczęstsze objawy hiperhydrozy dłoni
W przypadku nadpotliwości dłoni diagnozę stawia się stosunkowo łatwo na podstawie symptomów zgłaszanych przez daną osobę. Problem ten najczęściej rozwija się już w okresie dojrzewania płciowego. Dłonie są stale zimne i wilgotne, a pod wpływem różnych czynników mogą nawet kapać z nich kropelki wody. Powierzchnia dłoni zwykle jest zaczerwieniona, a skóra zmacerowana w następstwie przewlekle utrzymującej się lub często powtarzającej wilgoci. Ponadto hiperhydroza dłoni może nasilać lub powodować schorzenia dermatologiczne. Nadmierna potliwość sprzyja łuszczeniu, zwiększa ryzyko podrażnień i infekcji bakteryjnych, grzybiczych czy wirusowych. Osoby z nadpotliwością dłoni mogą więc odczuwać zarówno dyskomfort fizyczny, jak i emocjonalny.
Nadmierna potliwość dłoni – przyczyny pierwotne i wtórne
Silne pocenie dotyczy ok. 3% populacji. Przypadłość ta może mieć charakter pierwotny lub wtórny. Nadpotliwość pierwotna ma nieznaną etiologię. Wiadomo jednak, że problem ten może mieć związek z predyspozycjami genetycznymi. Pojawia się w przypadku wzmożonej aktywności gruczołów ekrynowych, które są regulowane przez ośrodkowy układ współczulny. Jednak przyczyna takiej aktywności nie jest znana.
Ponadto u osób z nadpotliwością niekiedy stwierdza się występowanie większej ilości gruczołów apoepokrynowych, które wydzielają kilkakrotnie większą ilość potu w porównaniu do gruczołów ekrynowych. Jednak zmian w ich ilości i wielkości raczej nie stwierdza się w przypadku nadpotliwości miejscowej.
Z kolei nadpotliwość wtórna spowodowana jest przez znany czynnik, którym mogą być m.in. schorzenia ogólnoustrojowe prowadzące do upośledzenia autonomicznego układu termoregulującego czy zmiany fizjologiczne. Wówczas diagnozuje się głównie nadpotliwość uogólnioną dotyczącą częściej osób dorosłych i starszych. Miejscowa nadpotliwość dłoni zazwyczaj ma charakter pierwotny.
Nadpotliwość dłoni jako symptom innych schorzeń
Jako możliwe przyczyny nadmiernej potliwości dłoni wymienia się schorzenia takie jak np.:
- cukrzyca,
- nadczynność tarczycy,
- zakażenie wirusem HIV,
- choroba Parkinsona,
- gruźlica,
- malaria,
- choroby nowotworowe.
Za wzmożoną potliwość mogą odpowiadać także zaburzenia hormonalne, np. w przebiegu menopauzy, jak również przyjmowanie niektórych leków.
Czy leczenie nadpotliwości dłoni jest konieczne?
W przypadku nadpotliwości warto skonsultować się z lekarzem. Na podstawie stosunkowo prostych badań specjalista może określić, czy schorzenie ma charakter idiopatyczny (pierwotny), czy też wtórny i wykluczyć obecność chorób układowych, które wymagają właściwego leczenia zależnego od ich rodzaju.
Aby określić obszar zajęty nadmiernym poceniem, wykonuje się m.in. test Minora (próbę jodowo-skrobiową) z użyciem roztworu jodyny i talku. Dzięki diagnozie można dobrać odpowiednie metody leczenia nadpotliwości, które pozwalają na znaczną poprawę jakości życia pacjenta.
Łagodzenie objawów nadpotliwości metodami miejscowymi i naturalnymi
Pacjenci mający do czynienia z nadpotliwością często są w stanie stwierdzić, jakie czynniki nasilają objawy. Może być to m.in. stres, zjedzenie ostrej przyprawy czy wypicie alkoholu. Wówczas kontrolując swoją dietę i ucząc się radzenia z emocjami, można w pewnym stopniu zmniejszyć wydzielanie nadmiernej ilości potu.
Pomocne bywają też antyperspiranty zawierające chlorek glinu, kremy, balsamy lub tabletki ograniczające wydzielanie potu. Często jednak metody takie okazują się niewystarczające. Zastosowanie znajduje także jonoforeza, która polega na uszkodzeniu kanałów jonowych zlokalizowanych w gruczołach potowych za pomocą prądu i środków o działaniu cholinergicznym. Jest to metoda o wysokiej skuteczności, stosowana tylko na skórze dłoni i stóp.
Jakie zastosowanie ma toksyna botulinowa?
Toksyna botulinowa (potocznie botoks) jest substancją, która kojarzy się głównie z zabiegiem redukującym zmarszczki mimiczne. Tymczasem znajduje ona szerokie zastosowanie również w przypadku nadpotliwości głównie pod pachami, na stopach i dłoniach. Po podaniu miejscowym w precyzyjnie wyznaczony obszar czasowo hamuje przewodnictwo nerwów, które unerwiają gruczoły potowe. W ten sposób nie są one w stanie wydzielać potu.
W medycynie estetycznej do objawowego leczenia nadpotliwości dłoni stosuje się toksynę botulinową typu A. Preparat aplikuje się za pomocą bardzo cienkiej igły w ilości dobieranej indywidualnie dla każdego pacjenta z nadpotliwością. W razie potrzeby można zastosować znieczulenie miejscowe w formie kremu, ale często nie jest to potrzebne.
Efekty tej metody pojawiają się stosunkowo szybko, bo już po kilku, kilkunastu dniach po wstrzyknięciu preparatu. W większości przypadków rezultaty w postaci znacznego hamowania aktywności gruczołów potowych utrzymują się od 4 do nawet 12 miesięcy. Po ich ustąpieniu procedurę zwykle można powtórzyć.
Inne metody redukujące pocenie się dłoni
Obecnie zastosowanie toksyny botulinowej uznawane jest za jedną z najskuteczniejszych metod mających zastosowanie przy nadpotliwości dłoni. Wynika to z możliwości uzyskania szybkiej i długotrwałej poprawy a także niskiego ryzyka w porównaniu do bardziej inwazyjnych sposobów.
W skrajnych przypadkach zalecane są inne formy terapii dające trwałe rezultaty. Mowa o zabiegu chirurgicznym polegającym na miejscowym wycięciu gruczołów potowych lub zniszczeniu połączeń między zwojami. Metody takie są jednak wybierane stosunkowo bardzo rzadko ze względu na duże ryzyko powikłań pozabiegowych.
Źródła:
- Stefaniak T.J., Ćwigoń M.: Długoterminowe wyniki sympatektomii piersiowej w celu leczenia nadpotliwości pierwotnej. https://www.researchgate.net/profile/Tomasz-Stefaniak/publication/239732281_Long-Term_Results_of_Thoracic_Sympathectomy_for_Primary_Hyperhidrosis/links/0f317538da6dcedabc000000/Long-Term-Results-of-Thoracic-Sympathectomy-for-Primary-Hyperhidrosis.pdf
- Wydro D.: Leczenie nadpotliwości dłoni i pach toksyna botulinową typu metodą mezoporacji. https://www.researchgate.net/profile/Dorota-Wydro/publication/270905006_Leczenie_nadpotliwosci_dloni_i_pach_toksyna_botulinowa_typu_A_metoda_mezoporacji_A_treatment_of_axillary_and_palmary_hyperhidrosis_by_mesoporation_with_botulinum_toxin_A/links/55c4cea208aebc967df38036/Leczenie-nadpotliwosci-dloni-i-pach-toksyna-botulinowa-typu-A-metoda-mezoporacji-A-treatment-of-axillary-and-palmary-hyperhidrosis-by-mesoporation-with-botulinum-toxin-A.pdf
- https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/168862,nadmierne-wydzielanie-potu-hyperhidrosis
- https://podyplomie.pl/medycyna/36194,nadmierne-pocenie-jak-pomoc-pacjentowi
- https://podyplomie.pl/dermatologia/15894,ocena-skutecznosci-leczenia-nadmiernej-potliwosci-z-wykorzystaniem-roznych-metod-terapeutycznych
- https://podyplomie.pl/dermatologia/35411,nadpotliwosc-a-choroby-skory